Bộ Tài chính đề xuất áp dụng lại cách tính tiền sử dụng đất theo tỷ lệ phần trăm đối với hộ dân chuyển mục đích sử dụng từ đất nông nghiệp sang đất ở, nhằm giảm áp lực tài chính do bảng giá đất mới tăng cao.
Trong dự thảo sửa đổi Nghị định 103 vừa trình Chính phủ, Bộ Tài chính đưa ra hai phương án tính tiền sử dụng đất với hộ gia đình, cá nhân chuyển đất nông nghiệp sang đất ở. Một là giữ nguyên quy định hiện hành, tức phải nộp toàn bộ phần chênh lệch giữa giá đất ở và đất nông nghiệp theo bảng giá mới. Phương án thứ hai là áp dụng lại cơ chế tính theo tỷ lệ phần trăm như trước khi Luật Đất đai 2024 có hiệu lực.
Cụ thể, với các trường hợp chuyển đổi phần đất vườn, ao liền kề hoặc trong cùng thửa đất có nhà ở – bao gồm cả các thửa tách ra do yếu tố kỹ thuật từ trước năm 2004 – Bộ Tài chính đề xuất thu tiền sử dụng đất theo tỷ lệ phần trăm chênh lệch giá, thay vì thu toàn bộ phần chênh lệch.
Theo đó, phần diện tích nằm trong hạn mức giao đất ở sẽ áp dụng mức thu 30% chênh lệch giữa giá đất ở và đất nông nghiệp. Với phần diện tích vượt hạn mức, mức thu là 50%. Cơ chế này từng được xem là ưu đãi, hỗ trợ người dân dễ dàng hợp thức hóa đất ở với chi phí hợp lý.
Bộ Tài chính đánh giá, từ khi Luật Đất đai 2024 có hiệu lực, quy định trên bị bãi bỏ, buộc người dân phải nộp toàn bộ phần chênh lệch giá đất tính trên toàn bộ diện tích chuyển đổi, không phân biệt nguồn gốc hay hoàn cảnh. Trong khi đó, bảng giá đất tại nhiều địa phương đã tiệm cận giá thị trường, khiến số tiền sử dụng đất sau chuyển đổi tăng vọt. Một số trường hợp ghi nhận chi phí gấp nhiều lần trước đây, tạo gánh nặng lớn, đặc biệt ở khu vực nông thôn và ven đô – nơi nhu cầu tách hộ, xây dựng nhà ở rất cao.
Theo Bộ Tài chính, việc khôi phục cách tính theo tỷ lệ phần trăm là giải pháp tạm thời trong bối cảnh chưa thể sửa đổi ngay luật, vừa giúp tháo gỡ khó khăn cho người dân, vừa đảm bảo nguyên tắc tài chính đất đai. Cơ chế này cũng đã từng được áp dụng ổn định trong thời gian dài, dễ triển khai trên thực tế.
Tuy nhiên, đề xuất chỉ áp dụng với trường hợp đất vườn, ao liền kề hoặc cùng thửa với nhà ở. Đối với các trường hợp chuyển từ đất nông nghiệp thuần túy như đất trồng trọt, canh tác sang đất ở, người dân vẫn phải nộp toàn bộ phần chênh lệch theo bảng giá đất mới.
Để có cơ sở hoàn thiện chính sách, Bộ Tài chính đã đề nghị các địa phương báo cáo tình hình thực tế khi thu tiền sử dụng đất trong các trường hợp chuyển mục đích. Qua tổng hợp, nhiều địa phương đồng thuận với phương án áp dụng tỷ lệ phần trăm, cho rằng phương án này vừa hợp lý với người dân, vừa không làm ảnh hưởng đến quản lý đất đai.
Hiện Chính phủ đang xem xét các phương án để quyết định ban hành trong thời gian tới. Bộ Tài chính cũng kiến nghị cơ quan soạn thảo Luật Đất đai sửa đổi, bổ sung nội dung này vào luật, nhằm đảm bảo thống nhất hệ thống pháp luật và phù hợp với thực tế sử dụng đất của người dân.
.jpg)
